Spróbujmy z kolei przyjrzeć się głównym zasadom moralnym w szwedzkim systemie wychowania seksualnego. Pedagogika seksualna w Szwecji dokonała pod koniec roku 1974 wielkiego zwrotu. Dysponujemy obecnie oficjalnym stanowiskiem wyrażonym w książce Handbook in Teaching on Sexual and Personal Relationships, opublikowanej w 1975 r. przez USSU (Państwową Komisję do Spraw Aspektów Seksualnych i Stosunków7 Międzyludzkich w Kształceniu i Środkach Informacji Publicznej). W nowym, zrewidowanym kształcie pedagogiki seksualnej Szwedzi znacznie więcej miejsca poświęcali problemom moralnej regulacji zachowań ludzi w sferze życia płciowego – małżeństwa i rodziny.
– 1. Wbrew dawniejszemu stanowisku, które odżegnywało się od nor- matywności w tym zakresie, obecnie rozróżnia się dwa rodzaje etyki w wychowaniu seksualnym. Jeden polega na obiektywnym informowaniu
– 0 rozmaitych punktach widzenia na daną sprawę, drugi na świadomym propagowaniu określonych wartości czy norm. „Wychowawca powinien w jednych kwestiach unikać oddziaływania na uczniów w tym czy innym kierunku, w innych zaś starać się zaszczepić im swoiste wartości
– 1 skłonić ich do odrzucenia innych, sprzecznych z nimi”.
– 2. Zalecone do zaszczepiania, obrony i utrwalania są wszystkie wartości uznane za fundamentalne i wspólne. Należą do nich: szacunek dla człowieka i odpowiedzialność za skutki własnych czynów7 dla innych ludzi.
– 3. Poczucie odpowiedzialności w sferze seksualnej pojmuje się obecnie znacznie szerzej niż jako tylko stosowanie antykoncepcji i zapobieganie przypadkowej ciąży. Za nieodpowiedzialne moralnie uważa się także przedwczesne rozpoczynanie życia płciowego, co u dziewczyn może negatywnie zaciążyć na dalszym ich życiu, przyczynić się do unicestwienia planów kształcenia, utrudnienia dobrego przystosowania seksualnego już w małżeństwie itd.
– 4. Przeżycia seksualne związane z głębokim zaangażowaniem dw’ojga ludzi (mówiąc po dawnemu „z miłością”) mają wyższą wartość uszczęśliwiającą niż przelotne stosunki seksualne.
– 5. Głębokie więzi między ludźmi w sferze seksualnej służą także przygotowaniu ich do założenia rodziny, która jest wciąż najlepszym środowiskiem dla dorosłych i dzieci. Nie należy jednak potępiać innych alternatyw tradycyjnej rodziny, np. tzw. komun rodzinnych.
– 6. Wartością chronioną i zalecaną powinna być wierność zarówno w związkach przedmałżeńskich, jak i w małżeńskich, jednak nie na zasadzie „posiadania” jednej osoby przez drugą. Niemoralne jest udawa- nie wierności, kiedy praktycznie się ją łamie. Nie ma jednak żadnego powodu potępiać przerwanie związku i utworzenie innego.
– 7. Niemoralne jest traktowanie drugiego człowieka tylko jako narzędzia do zaspokajania własnych potrzeb seksualnych (czyli w sposób sugerowany przez pornografię).
– 8. Takie same normy moralne powinny obowiązywać kobiety i mężczyzn, zaś tradycyjna podwójna moralność płciowa jest sprzeczna z demokratyczną zasadą równych praw. Zwalczanie podwójnej moralności płciowej jest jednym z zadań wychowania seksualnego.
– 9. Homoseksualiści, a także osoby upośledzone fizycznie mają prawo do zaspokajania swojego popędu płciowego w sposób możliwy w ich warunkach podstawowym zadaniem szkoły jest kształtowanie wobec nich postawy tolerancyjnej, wykluczającej jedynie zachowania wyraźnie sprzeczne z fundamentalnymi wartościami moralnymi, o których była mowa w punkcie 2.
– 10. Ważnym zadaniem wychowawczym jest sprawienie, aby każdy człowiek miał własne, uznawane przekonania i normy dotyczące sfery seksualnej i aby żył w zgodzie z nimi.
Oprócz wyraźnie sformułowanych do propagowania I umacniania zasad moralnych życia płciowego nowy wariant pedagogiki ‘szwedzkiej wyznacza szeroki zakres „spraw kontrowersyjnych”, co do których nie ma zgody ekspertów i istnieje wielość poglądów (stosunki przedmałżeńskie, różne formy zaspokajania popędu płciowego, pornografia, antykoncepcja, przerywanie ciąży itd.). W sprawach tych nauczyciel nie ma prawa zajmować wyraźnego stanowiska, tzn. opowiadać się za jednym stanowiskiem, zwalczając inne. Obowiązuje go zasada relatywizmu i pluralizmu. Powinien przedstawiać aktualnie funkcjonujące poglądy w tej sprawie obiektywnie, rzeczowo i bezstronnie, pozostawiając wybór stanowiska i sformułowanie normy na własny użytek samemu uczniowi.
Jeśli czytelnik porówna nowy pogląd szwedzkiej pedagogiki seksualnej na problemy moralne z informacjami z I wydania tejże książki (s. 296 i n.), daleko idąca humanizacja nowej wersji stanie się oczywista.