Jelito środkowe i tylne tworzą niekiedy uwypuklenia, które mogą spełniać różne funkcje, np. kieszeni, w których gromadzi się pokarm (u kleszczy).
Proces wchłaniania pokarmów odbywa się w jelicie środkowym. Wytwarza ono enzymy konieczne do trawienia pokarmu. U stawonogów polifagicznych jelito środkowe wydziela różne enzymy, u krwiopijnych – przede wszystkim enzymy proteolityczne, natomiast u stawonogów żywiących się nektarem kwiatów wytwarza tylko inwertazy. U większości owadów formuje się błona perytroficzna, która oddziela pokarm od ścian jelita środkowego. Jelito tylne często ma zgrubienia wchłaniające wodę z kału, co odgrywa dużą rolę w ochronie stawonoga przed jej utratą.
Układ krwionośny stawonogów jest otwarty. Najczęściej składa się z naczynia grzbietowego, tzw. serca, podzielonego na wiele komór, oraz z naczyń tętniczych, wychodzących ku przodowi jamy ciała (ryc. 5.2).
Krew stawonogów, tzw. hemolimfa (haemolympha), składa się z chłonki i ciałek krwi – hemocytów, pełniących funkcję podobną do krwinek białych u ssaków. He- mocyty odgrywają poważną rolę w czasie przeobrażania stawonogów oraz w zwalczaniu zakażeń u stawonoga.
Krew rozprowadzana jest po całej jamie ciała, dochodzi do narządów oddecho-wych, a stamtąd wraca do serca przez parzyste otwory wpustowe (ostia), znajdujące się w bocznych ścianach komór. Kierunek prądu krwi jest określony przez system zastawek znajdujących się w sercu. Krew zapewnia transport substancji odżywczych do tkanek i pomaga w wydalaniu wytworów przemiany materii.
Ciało tłuszczowe (corpus adiposwn) gromadzi zapasy w postaci tłuszczu, białek i glikogenu. Produkty przemiany materii mogą być również gromadzone w ciele tłuszczowym. Zapasy stanowią źródło energii i zużywane są w czasie linienia, zimo-wania, przeobrażania się, rozwoju jaj itp.
Układ wydzielania wewnętrznego składa się z komórek neurosekrecyjnych, pa-rzystych corpora allata i corpora cardiaca, a także gruczołu protorakalnego, któ- rych wydzieliny koordynują procesy rozwoju, przeobrażenia, linienia itp. Corpus al- latum wytwarza hormon juwenilny występujący w stadiach larwalnych. Hamuje on przeobrażenie owada w stadium dojrzałe. Hormonu tego lub jego bioanalogów używa się do zwalczania owadów.
Rolę narządów wydalniczych u stawonogów odgrywają długie rurki uchodzące do jelita tylnego – tzw. cewki Malpighiego (ryc. 5.2) u owadów i kleszczy, narządy czułkowe u raków oraz narząd biodrowy (koksalny) u obrzeżków. Narząd biodrowy jest to para pęcherzykowatych wyrostków, do których przefiltrowuje się z hemolim- fy woda wraz z substancjami zbędnymi dla organizmu.