Stopniowo – zwłaszcza w razie zastosowania odpowiedniego leczenia – objawy schorzenia łagodnieją, ale często bolesne moczenie utrzymuje się jeszcze przez pewien czas,
Rozpoznanie zapalenia pęcherza opiera się w zasadzie na wyniku cystoskopii. Wykonanie jej w okresie ostrym schorzenia nie jest jednak wskazane, gdyż stanowi ona bezsprzecznie uraz, który może być powodem pogorszenia się stanu chorobowego. Badanie to napotyka zresztą w tym okresie duże trudności z powodu botesności pęcherza i bardzo małej jego pojemności. Zadowalamy się więc przeważnie analizą moczu, badaniem jego osadu i wykazaniem w nim bakterii, co wespół z tak znamiennymi objawami, jak ból-w okolicy pęcherza, częste moczenie oraz zmętnienie moczu (ropa), wystarcza w praktyce do postawienia rozpoznania.
W czasie ostrego zapalenia pęcherza mocz zawiera zawsze pewną ilość ropy, ale ilość ta nigdy nie jest tak wielka, jak podczas zapalenia miedniczek nerkowych. Obok ropy stwierdzamy w nim również pewną ilość komórek nabłonkowych i czerwonych krwinek.
Ilość białka zależy od zawartości w moczu ropy i krwi. Stwierdzenie go w większej obfitości – po ustąpieniu objawów ostrych – nasuwa podejrzenie co do schorzenia nerki lub nerek. Badanie krwi nie wykazuje w przebiegu ostrego zapalenia pęcherza żadnych zmian. W szczególności nie stwierdza się leukocytozy.