Należy podkreślić, że jakkolwiek kaszel napadowy jest jednym z cha-rakterystycznych objawów zakażenia pałeczką krztuśca, istota tego schorzenia polega na uszkodzeniu całego ustroju z wyraźną predylekcją do układu oddechowego.
Zmiany płuc w przebiegu krztuśca wymagają różnicowania z gruźlicą. W przypadkach ciężkich zaburzeń nerwowych należy różnicować z zapaleniem opon i mózgu gruźliczym, zapaleniem mózgu na różnym tle lub zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, tężyczką, padaczką i innymi.
Leczenie. Spośród licznych stosowanych dawniej sposobów leczniczych pozostaje i dziś na naczelnym miejscu metoda leczenia świeżym powietrzem. Prace zespołu badaczy radzieckich (Dobrochotowa, Arszawski, Sucharewa, Sobolewa i inni) wykazały, że świeże, czyste i chłodne powietrze ma wpływ leczniczy. Wpływ powietrza zaznacza się działaniem na ośrodek oddechowy powodując unormowanie oddechu (pogłębienie i zwolnienie) oraz zmniejszenie liczby intensywności napadów kaszlu. Pobyt dziecka na powietrzu powinien trwać możliwie długo, najlepiej stale. Szczególnie dotyczy to niemowląt, u których często występuje duszność i sinica. Podkreśla się znaczenie powietrza nie tylko czystego, ale i chłodnego. Nie tylko starsze dzieci, ale i niemowlęta poniżej 3 miesięcy znoszą dobrze niskie temperatury, nawet sięgające 1-0—12° poniżej -0 (Sucharewa i Sobolewa). Praktykowane od dawna wywożenie dzieci z krztuściem do innych miejscowości może być istotnie skuteczne, gdy dziecko ,,zmieni powietrze” na lepsze wyjeżdżając z miasta na wieś. Dzieci gorączkujące powinny również przebywać na świeżym powietrzu lub na werandzie. W warunkach nie sprzyjających można stosować system dwupokojowy, polegający na przenoszeniu dziecka z pokoju do pokoju, stale wietrzonych na przemian. U dzieci starszych duży wpływ leczniczy, głównie polegający na zmniejszeniu liczby napadów kaszlu, mają odpowiednie dla wieku zabawy. Jednakże nie powinny być one męczące, ponieważ każdy wysiłek fizyczny może spowodować napad kaszlu.
Skuteczny wpływ zabawy, w pewnym stopniu także wyjazdu w inne okolice oraz szeregu innych zabiegów, np. lotów samolotem, tłumaczą uczeni radzieccy (Aiszawski i Sobolewa) powstaniem pod wpływem tych wrażeń nowego ogniska pobudzenia w centralnym układzie nerwowym, które ma wpływ hamujący na odruch kaszlowy. Na przebieg krztuśca duży wpływ wywiera zachowanie się najbliższego otoczenia dziecka, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z dzieckiem nerwowym i pobudliwym.