Reumatyczne zapalenie serca towarzyszy prawie wszystkim przypadkom choroby reumatycznej u dzieci. Lasegue mówi, że reumatyzm kąsa u dzieci serce, a liże stawy. Najczęściej proces zapalny obejmuje wszystkie warstwy serca i mówimy wówczas o pancarditis rheumatica — lub ogranicza się do zapalenia mięśnia sercowego i wsierdzia, a niezwykle rzadko toczy się tylko w obrębie jednej warstwy serca. Wczesny okres zapalenia serca może być łatwo przeoczony. Rozpoczyna się bowiem często skrycie i wolno objawia się w formie pełnego obrazu choroby. Niekiedy początek choroby bywa ostry. Zaczyna się podniesioną temperaturą dała, przyspieszeniem tętna niewspółmiernym do temperatury, bladością, dusznością, dużym osłabieniem i -dolegliwościami w okolicy serca. Sylwetka serca ulega powiększeniu, spostrzeganemu zarówno w obrazie radiologicznym, jak i badaniem opukowym. Czasami wymiary serca ulegają tak znacznemu powiększeniu, że powstaje tzw. serce wole (coi bovinum, ryc. 183). Tony serca są ciche lub głuche,, rytm pracy serca często zaburzony, uderzenie koniuszkowe osłabione. Nad koniuszkiem i rzutem zastawki dwudzielnej wysłuchuje się szmer skurczowy. Rzadko jest on szmerem czynnościowym na skutek zmian sierdzia doprowadzających do względnej niedomykalności zastawki dwudzielnej. Szmer czynnościowy w przebiegu uszkodzenia mięśnia sercowego, w odróżnieniu od takiego samego szmeru organicznego w zapaleniu wsierdzia, słabnie w miarę poprawy czynności serca.
Z wielką ostrożnością należy więc z drugiej strony rozpoznawać w okresie ostrym choroby reumatycznej zapalenie wsierdzia (endocarditis iheumatica). Rozstrzygnąć to może tylko dłuższa obserwacja. Oprócz powiększonej sylwetki serca, głuchych tonów i zaburzeń rytmu o uszkodzeniu mięśnia sercowego świadczą jeszcze zmiany elektrokardiograficzne. Często występuje przedłużenie czasu trwania PQ. Załamek T może być spłaszczony, dwufazowy lub ujemny we wszystkich odprowadzeniach. Odcinek ST może ulec obniżeniu lub przebiegać nawet poniżej linii izoelektrycznej. Proces reumatyczny wsierdzia powoduje najczęściej niedomykalność zastawki dwudzielnej i zastawek aorty, rzadziej zwężenie tych zastawek i wady zastawek serca prawego.